top of page

EUSKADI 

atsegin handiz - com muito gosto

Todos os mundos se encontram neste pequeno país. Euskadi é um país de grande vitalidade. Vitalidade histórica, cultural e econômica, fruto de um sentimento coletivo e uma estimável capacidade de iniciativa individual.

Nossas cidades combinam tradição e modernidade. Mostra disso é o Museu Guggenheim Bilbao, o Aquário de Donostia-San Sebastián e Vitoria-Gasteiz, sede do Governo.

 

Herrialde txiki honetan kultura guztiak elkartzen dira. Euskal Herria bizitasun handiko herria da. Bizitasun historikoa, kulturala eta ekonomikoa, talde sentimena eta norberaren ekimenerako ahalmen handiaren fruitu dira.Gure hirietan tradizio eta modernotasuna nahasten dira. Bilbaoko
Guggenheim museoa, Donostiako akuarioa e Vitoria-Gasteizeko gobernu egoitza horren lekuko dira.

HERRIA

O Povo

 


 

A história do povo basco é coberta de mistério; quaisquer que sejam suas origens, acredita-se amplamente que os bascos tenham ocupado uma única região da Europa há muito mais tempo que qualquer outro grupo étnico identificável.

 

Euskal Herriaren historia misterioz inguratua da: jatorria ezezaguna izan arren, sinesten da euskaldunak Europako zonalde zehatz batean bizi izan direla, beste edozein talde etniko baino lehenago.

 

EUSKAL HERRIAREN ALDERDI GEOGRAFIKOA

ASPECTOS GEOGRÁFICOS DO PAÍS BASCO

 

O Pais Basco tem uma superfície de uns 20.000 km² onde moram  aproximadamente 3 milhões de pessoas.
A historia quis separar o país nos chamados territórios históricos de Araba (capital Vitoria-Gasteiz), Bizkaia (capital Bilbo), Gipuzkoa (capital Donostia-San Sebastian),  Lapurdi (capital Baiona), Nafarroa (capital Iruña-Pamplona) e Zuberoa (capital Maule).

Hoje em dia, os territórios peninsulares, dentro do Estado Espanhol, se dividem em duas administrações autonômicas, com Nafarroa na Comunidade Foral do seu nome, e Araba, Bizkaia e Gipuzkoa na Comunidade Autônoma Basca. Os territórios ao norte dos Pirineus, Lapurdi, Zuberoa e Nafarroa Behera estão enquadrados dentro do departamento francês dos Pirineus Atlânticos.

 

Euskal Herria 20.000 km² zonaldea da eta 3 milioi biztanle ditu. Historian zehar herrialde historikoetan banatua izan da. Araba (Vitoria-Gasteiz hiruburua dela), Bizkaia (Bilbo), Gipuzkoa (Donostia-San Sebastian),  Nafarroa (Iruña-Pamplona), Lapurdi (Baiona), Behe Nafarroa (Donibane Garazi) eta Zuberoa (Maule).

Gaur egun, estatu espainolaren barruan 2 administrazio autonomikotan dago banatuta: Nafarroa Komunitate Forala eta Euskal Komunitate Erkidegoa: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa. Pirineoetatik goragoko zonaldea (Lapurdi, Zuberoa eta Nafarroa Behera) Frantziako Pirineo Atlantiko departamentuaren barruan dago.

 

 

EUSKAL HISTORIA EGITEN DUTEN DATA

DATAS QUE FAZEM A HISTÓRIA DO PAÍS BASCO

 

A pré-história. Uma civilização nas bordas do mar Cantábrico ocupa a região compreendida entre Asturias e a Dordogne, de Altamira a Lascaux. No Pais Basco atual subsistem as pinturas e esculturas das grotas de Santimamine (Biscaya-Bizkaia), Urtiaga (Guipuscoa-Gipuzkoa) e Isturitz (Navarra do Norte-Behe Nafarroa).

 

58 A.C. ->  Crasssus, lugar-tenente de Júlio César, submete a população indígena do território que os Romanos chamam de Aquitania (Terra de Ausch ou Terra dos Auscitanos), que no futuro recebera os nomes de Novempopulanie, Vasconia, Gascogne ...

 

602. -> Criação do ducado de Vasconia.

 

778. -> Carlos Magno voltando da guerra com os árabes na cidade de Zaragoza (Espanha) destrói a cidade de Iruña - Pamplona (Navarra-Nafarroa), capital histórica dos bascos. Em vingança, os bascos atacam a retaguarda do exercito franco no vale de Orreaga acabando com ela. Esta batalha onde faleceu o lugar-tenente de Carlomagno, Roldan ou Roland inspirou a famosa “Canção de Roland”.

 

1.004 -> O rei basco Sancho o Grande reúne sob seu controle todas as terras habitadas pelos Bascos. Fora do Reino de Navarra- Nafarroa, ele e rei de Gascogne, Aragon, Castilla e o condado de Toulouse.

 

1.530 -> Sebastian Elkano de Getaria (Gipuzkoa) da a primeira volta ao  mundo. O milho e introduzido por primeira vez na Europa por marinhos bascos e cultivado pela primeira vez em Ustaritze.

 

1.534 -> Inaxio de Loiola e Francisco Xabier fundam a Companhia de Jesus.

 

1.845 -> Começo da grande emigração dos bascos para a América do Sul. Instalação duma moderna industria siderúrgica em Bizkaia.

 

1.895 -> Sabino Arana Goiri funda o Partido Nacionalista Basco (EAJ-PNV), chama a nação basca Euskadi e cria a bandeira nacional das sete províncias.

 

1.936 -> José Antônio Agirre forma o primeiro governo de Euskadi e dirige o exercito basco frente a agressão dos militares espanhóis as ordens do general Franco.

 

1.937 -> Bombardeio de Gernika pelo exercito nazi-alemão no dia 21 de Abril para ajudar ao general Franco. Fim do Estado Basco por causa da vitoria do exercito franquista. Os bascos somam 50.000 mortos e 200.000 exilados.

 

1.959 ->Criação do movimento E.T.A. (Euskadi Eta Askatasuna, Pais Basco e Liberdade).

 

1.980 -> Estatuto de Autonomia, Governo de Euskadi em Gasteiz para as três províncias de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa. E Governo de Nafarroa em Iruña.


Aurre historian Kantauri itsasoko zonaldean, Asturias eta Dordogne artean, Altamiratik Lascauxera, kokatzen dira euskaldunak. Gaur egungo Euskal Herrian, Santimamiñe (Bizkaia), Urtiaga (Gipuzkoa) eta Isturitzeko (Behe Nafarroa) kobazuloetan garai artako margoek diraute.

K.A. 58. urtean Crasusek, Julio Zesarren lurjabeak, bertako populazio indígena menderatu zuen. Erromatarrek bertako populazioari Akitania izena eman zioten (Ausch edo Auszitanoen lurra). Geroaldian Novempopulanie, Vasconia, Gascogne ...izendatu zuten.

602. urtean Vasconiako dukerriaren sorrera.

778. urtean Carlos Magnok arabiarren kontra gerra egin zuen Zaragozan eta itzultzean Iruñea (euskaldunen hiriburu historikoa) suntsitu zuen. Mendeku bezala euskaldunek Orreagako haranean erromatar ejerzitoaren atzeguardia suntsitu zuten. Gatazka honetan Carlomagnoren lurjabea zen Roldan hil zen. Gatazka honek Rolanden abestirako inspirazioa izan zen.

1.004 urtean Antxo Haundia erregea euskal lur guztiak batu zituen bere agintzapean. Nafarroako erregeaz gain, Gaskoina, Aragoi, Gaztela eta Frantziako Tolosa konterriaren errege ere izan zen.  


1.530. urtean Getariako (Gipuzkoa) Sebastian Elkanok munduaren inguruan lehen buelta eman zuen. Euskal mariñelek ekarritako garia lehen aldiz Europan landatzen da.

1.534. urtean Loiolako Inazio eta Frantzisko Xabierrek Jesus Konpainia sortu zuten. 

1.845.ean Hegoameriketarako euskaldunen lehen migrazio handia izan zen. Bizkaian burdingintza industria modernoa sortu zen.  

1.895.ean Sabino Arana Goirik Eusko Alderdi Jeltzalea partido politikoa sortu zuen, euskal herriari Euskadi izena eman zion eta zazpi probintzien bandera nazionala sortu zuen.

1.936.ean José Antonio Agirrek Euskadiko lehen gobernua sortu zuen eta Franko generalaren espainol ejerzitoaren erasoaren aurka zuzendu zuen euskal ejerzitoa.

1.937. urtean, apirilaren 26an, ejerzito naziak Gernika bonbardeatu zuen Franko generala laguntzeko. Euskal estatua amaitu zen ejerzito frankistak irabazi zuelako. 50.000 euskal hildako egon ziren eta 200.000 erbesteratu.
 

1.959.ean E.T.A. (Euskadi Eta Askatasuna) sortu zen.

1.980.ean Autonomia estatutua, Euskal Erkidego Autonomikoko gobernua Gasteizen eta Nafarroako gobernua sortu ziren.

 

EUSKAL SUKALDARITZA Cozinha Basca

No País Basco, comer significa muito mais que uma necessidade básica. A gastronomia forma parte do dia-a-dia dos bascos que debatem, negociam e fazem amizades na mesa. Uma excelente cozinha tradicional, baseada em ingredientes de primeira qualidade.

 

Donostia-São Sebastião é a cidade com maior número de estrelas Michelin por m2 do planeta, mas em toda Euskadi você encontra variedades para degustar seu paladar.

 

Euskadi já era conhecida internacionalmente por sua saborosa gastronomia tradicional, quando um grupo de novos cozinheiros se atreveram a renová-la. Este movimento começou na década de 70 por jovens cozinheiros que tinham como ponto de referência a nova cozinha francesa.

 

Naquela autêntica revolução culinária nasceram restaurantes como Subijana, Irizar, Fonbellida, Castillo, Argiñano e Juan Mari Arzak.

 

Hoje, estes jovens cozinheiros são maestros com grande prestígio mundial. É fácil vê-los em programas de TV´s, em estantes de livrarias, ensinando suas receitas às novas gerações que continuarão com esta nova gastronomia de alto nivel.


Euskal Herrian jatea oinarrizko beharra baino askoz ere gehiago da. Euskaldunek mahai ondoan eztabaidatu, negoziatu eta laguntasuna sortzen dute eta gastronomia egunerotasun horren barruan dago. Sukaldaritza tradizional ezin hobea da eta goi mailako kalitateko osagaiez oinarrituta dago.

Donostia Michelin izar gehien duen hiria da  (km 2ko) mundu mailan eta Euskal Herri osoan hainbat leku on aurkituko dituzu janaria dastatzeko.  

Euskal Herria dagoneko ezaguna da gastronomia tradizional zaporetsuagatik eta sukaldari berri talde bat berritzeko ausardia eduki zuen. Mugimendu hau 70ko hamarkadan hasi zen eta frantsez sukaldaritza berria zuen erreferentzia moduan.

Iraultza gastronomiko horretan Subijana, Irizar, Fonbellida, Castillo, Argiñano eta Juan Mari Arza bezalako sukaldariak sortu ziren.

Gaur egun, mundu mailan izen handiko sukaldariak dira. Telebistan, liburutegietan eta erraz topatzen dira euren errezetak irakatsiz belaunaldi berriei maila handiko gastronomiarekin jarrai dezaten.

 

 

PINTXOS

 

Euskadi é conhecida por seus pintxos, cozinha em miniatura que mistura ingredientes, sabores e cria uma explosão de sensações em nossos paladares.


PINTXOAK
Euskal Herria bere pintxoak direla eta ezaguna da. Pintxoak miniaturazko sukaldaritza da, osagaiak eta zaporeak nahasten ditu eta ahosabaian zapore leherketa sortzen du.

 

 

JAIALDIAK ETA OHITURAK 

Festas e Tradições

Bertsolaris (poetas que improvisam em euskera), dantzaris (bailarinos de danças folclóricas), txalapartaris (percusionistas), harrijasotzailes (levantadores de pedras) e entre outros, não são seres estranhos, são bascos do nosso tempo que mantém vivas as tradições. A combinação entre o folclóre e as peculiaridades de cada povoação basca dão lugar a várias manifestações festivas que ocupam um calendário enriquecido tanto nacionalmente, como internacionalmente.

 

Bertsolariak, dantzariak, txalapartariak, harrijasotzaileak ez dira pertsona arraroak, gure garaiko pertsonak dira ohiturak bizirik mantentzen dituztenak. Folkore eta euskal herri bakoitzaren aberastasunaren nahasketak hainbat jairen oinarria da. Jai hauek herria eta mundua aberasten dute. 

 

 

KULTURAREN HERRIA

O PAÍS DA CULTURA

 

Música de mil estilos, cinema, dança, teatro. Em Euskadi, a cultura recorre todos os territórios graças a vários festivais conhecidos internacionalmente. 

 

DONOSTIA - SÃO SEBASTIÃO - Capital do Cinema

BILBAO - Capital da Ópera

VITORIA - GASTEIZ - Capital do Jazz


Hamaika estilotako musika, zinema, dantza, antzerkia. Euskal Herrian kultura probintzia guztietan aurkitzen da hainbat jaialdiri esker, asko munduan zehar ezagunak direlarik. 

DONOSTIA – Zinema hiriburua
BILBAO – Opera hiriburua

VITORIA - GASTEIZ – Jazz hiriburua

 

 

HERRI KIROLAK

JOGOS E ESPORTES TRADICIONAIS

 

A força e a competição estão bem presentes na mitologia basca, são valores apreciados na tradição de um povo que tem-se desenvolvido nas duras condições que lhe impõe um entorno físico igualmente duro. Os jogos e esportes tradicionais bascos são por tanto jogos e esportes de força derivados diretamente das tarefas diárias de os agricultores e pescadores.

 

Assim sendo, temos materializado nas estropadak ou regatas de embarcações de remo de banco fixo as tarefas marítimas. A tripulação é composta por treze remadores e o patrão.

 

Do trabalho relacionado com a terra temos a origem da maioria dos esportes tradicionais bascos. Lembrando aos lenhadores que trabalhavam nas florestas temos os aizkolaris, cortadores de troncos de arvores,  os harrijasotzaileak, levantadores de pedras que utilizam pedras de diferentes formas, pesos e tamanhos que podem chegar até os 369 kg de peso. As pedras que arrastaram os bois são ainda maiores, na idi proba, podendo chegar ate os 4.500 kg.

 

O animal mais ligado ao trabalho do pastor, artzai, foi e continua sendo o cão, que mostra uma incrível habilidade na organização e para guiar os rebanhos. Logicamente,este trabalho também tem dado lugar aos concursos de cães de pastor, artzai txakur lehiaketa.

 

No entanto, a pelota é a modalidade esportiva basca que tem logrado a maior projeção internacional com a mão, pala, trinkete, zesta etc


Euskal mitologian indarra eta lehia oso garrantzitsuak dira, ingurugiro latzak bizi baldintza gogorrak dakartza euskaldunentzat eta horregatik balore hauek aintzat hartzen dira. Euskal nekazari eta arrantzaleen eguneroko lanetatik sortu dira herri kirolak.
 

Estropadetan arrantzaleen lana ikusten da, bertan 13 arraunlari eta patroi bat dago.

Nekazaritzatik sortzen dira kirol gehienak. Basoetan zuhaitzak moztearen lanetik aizkolariak sortu ziren.
Harrijasotzaileek neurri, pisu eta forma anitzetako harriak jasotzen dituzte 329kgtaraino. Idiek idi probetan arrastaka eramanten dituzten harriak oraindik handiagoak dira 4.500kgtaraino. 

Artzaintzari gehien lotzen den animalia betidanik txakurra izan da. Ardiak antolatzeko eta gidatzeko trebetasun itzela du. Lan honetatik artzain txakur lehiaketak sortu dira.


Herri kirolen artean, euskal pilota mundu mailan ezagunena da. Eskuzka pala, trinketa, zesta...

 

 

 

EUSKAL DANTZA ETA FESTA

DANÇAS E FESTAS BASCAS

 

As danças tradicionais bascas constituem um material folclórico importantíssimo que nos aproximam das formas de vida e dos valores mais ancestrais.

 

A pesar da forte industrialização que o Pais Basco sofreu no ultimo século, foram conservadas e renovadas importantíssimas danças tradicionais bascas que renascem em todos os atos festivos da mão dos inumeráveis grupos de danças que existem em todos os cantos do Pais Basco.


Euskal dantza tradizionalak folklorearen zati garrantzitsuak dira eta aintzineko balore eta bizimoduetara hurbiltzen gaituzte.


Euskal Herriak azken mendean industralizazio handia jasan arren, dantza tradizional asko mantendu eta eraldatu dira. Herri askotan euskal dantza taldea dago eta jaietan berjaiotzen dira

 

EUSKARA,

EUSKALDUNON HIZKUNTZA

Euskara, a lígua dos bascos 

O debate sobre a origem da língua basca tem uma larga historia e existem diversas hipóteses, mais ou menos solidas, sobre as origens e os parentescos da língua.

 

Os bascos chamam a língua deles euskara. A palavra euskaldun (literalmente “pessoa que é basca”) significa “Basco-falante”; o plural e euskaldunak, e esta e a forma que os bascos tem de se chamar a si próprios. Quando uma pessoa fala basco como língua materna chama se euskaldun zahar (basco velho), enquanto que a pessoa que aprendeu a língua Basca como segunda língua e chamada de euskaldun berri (novo basco).

Os bascos chamam tradicionalmente o país deles Euskal Herria, que significa “o Pais Basco”; esta designação inclui o território das tradicionais sete províncias, norte e sul. O neologismo Euskadi significa “Estado Basco”; este é o nome do território administrado pela Comunidade autônoma Basca.


Euskararen jatorriari buruzko eztabaidak historia luzea du eta hipotesi desberdinak daude (batzuk beste batzuk baino serioagoak) jatorriaz eta hizkuntzaren familiari buruz.
 

Euskaldunek euren hizkuntzari euskera deritzote. Euskaraz hitz egiten duen pertsona-esan nahi du literalki. Ama hizkuntza euskera duten pertsonak euskaldunzaharrak dira eta euskera geroago ikasi dutenak euskaldunberriak dira.

Euskaldunek euren herriari Euskal Herria deitzen diote. Euskal Herriak 7 probintzi tradizionalak (iparraldean eta hegoaldean) batzen ditu. ¨Euskadi¨ neologismoak euskaldunen estatua esan nahi du. Euskal Autonomi Erkidegoak administratutako lurraldea da.

 

 

NON SORTU ZEN EUSKARA?

DE ONDE SURGIU A LÍNGUA BASCA?

 

Realmente “não surgiu” de nenhum lugar, simplesmente faz muito tempo que ela existe.

Faz milhares de anos que a Europa é habitada por seres humanos, mas na maior parte desse tempo não existe nenhum arquivo escrito, logo desconhecemos quais línguas eram faladas.

As línguas Celtas, as Germânicas e o Latim dos Romanos são línguas Indo-Européias, descendentes de uma língua falada no Leste. A medida que as  línguas Indo-Européias deslocavam-se pela Europa, as antigas línguas  iam sumindo. De todas as línguas pré-Indo-Européias, somente a língua basca sobreviveu.

 

Logo, a língua basca chegou na Europa faz muito, muito tempo. Como no mínimo, milhares de anos atrás, possivelmente dezenas de milhares de anos.
Ninguém tem a resposta. O resto das línguas modernas da Europa chegaram muito tempo depois.


Egia esan, ez zen inon sortu, aspaldian sortu zen. Duela milaka urte Europa biztanlez bete zen. Baina idatzitako informaziorik ez dagoenez, ez dakigu zer hizkuntz hitz egiten ziren.

Hizkuntz zeltak, germanikoak, erromatarren latina, hizkuntz indo-europearrak dira. Hizkuntz indo-europearrak heltzen ziren neurrian, aurreko hizkuntzak desagertzen zihoazen. Hizkuntz aurre Indo-Europeo horietatik euskerak bakarrik bizirik iraun zuen.

 

Orduan, euskera Europara duela urte asko heldu zen. Duela milaka urte gutxienez, beharbada duela hamarreko mila urte. Inork ez du erantzuna. Europako hizkuntz modernuak askoz ere beranduago heldu ziren.

 

 

ZENBAT PERTSONAK HITZ EGITEN DU EUSKARAZ?

QUANTAS PESSOAS FALAM O BASCO?


1.100.000 pessoas aproximadamente.

 

Uns 85.000 destes bascos falantes estão no Pais Basco Continental (Sul da França) e os demais, no País Basco Peninsular (Norte da Espanha).

 

Devemos mencionar o fato não contabilizado da migração basca nas Américas que manteve este idioma vivo, dos Estados Unidos (até mesmo Canadá) no Norte, até a Argentina no Sul.


Gutxi gora behera 1.100.000 pertsonek.  

Haietako 85.000 Euskal Herri kontinentalean daude (Frantziako hegoaldean) eta besteak Euskal Herri penintsularrean (Espainiako iparraldean) Aipatu beharra dago euskal emigrazioa Ameriketan hizkuntza mantentzen baitute Kanadatik Argentinaraino.

 

 

EUSKARA, HOJE EM DIA

EUSKARA, GAUR EGUN

 

Desde o ano 1979, a língua basca é co-oficial com o espanhol nas Comunidades Autônomas do País Basco (Alava, Biscaia, Guipuscoa) e Navarra. Sendo ensinado nas escolas (ikastolak) e universidades e usada na administração pública.  O numero de basco falantes aumentou de maneira significante na última geração e existem hoje em dia, provavelmente pela primeira vez na história milhares de pessoas que falam basco como segunda língua. 

 

1979.etik euskera ko-ofizila da espainolarekin batera Euskal Autonomi Erkidegoan eta Nafarroako zonalde batzuetan. Eskoletan (ikastolak eta euskal eskola publikoetan) irakasten da eta baita unibertsitatean eta administrazio publikoan. Azken belaunaldian euskal hiztunen kopurua asko handitu zen. Eta lehen aldiz historian milaka hiztun daude hizkuntza ikasi egin dutenak eta beraz, euskera bigarren hizkuntza dutenak.

bottom of page